Α. Μια αλληλογραφία με ...νόημα.

 

Σίφνος και Επανάσταση του 1821.

Πότε μπήκαν οι Σιφνιοί ενεργά στο μεγάλο ξεσηκωμό;. Ποιά συμμετοχή είχαν στις πρώτες επαναστατικές μέρες; Ποιοί ήταν οι (Σιφνιοί) πρωταγωνιστές;

Μια έρευνα που ξεκινάει, κόντρα σε "φαντασιακούς μύθους"...

Τον Μάρτιο του 1989, στην εφημερίδα «Σιφναϊκά Νέα», δημοσιεύεται από τον Σίμο Συμεωνίδη ένα άρθρο με τίτλο «Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙ ΤΟΥ 1821».

Εκεί ο Σ. Συμεωνίδης παρουσιάζει ένα έγγραφο – αίτηση του ναυτικού Δημήτρη Κώστα προς την «Σεβαστήν Β^αν των Ελλήνων εν Αθήναις Συνέλευσιν» με την οποία ζητούσε να αμοιφθούν οι πολλαπλές «υπέρ πατρίδος εκδουλεύσεις» του κατά τον αγώνα του 1821.

Ο γερo-ναυτικός καταθέτει την αίτησή του στις 17 Μαΐου του 1863 και σε αυτήν, ανάμεσα σε πολλά άλλα, αναφέρει ότι «κατά Απρίλιον του 1821 έτους μετέφερον μετά του πλοίου μου βρικίου τον Ν. Χρυσόγελον μετά 150 πολεμιστών αποβιβάσας αυτούς αμισθί εις Ύδραν»

Είναι η πρώτη φορά που δημοσιεύεται ιστορική πληροφορία για την ενεργή συμμετοχή Σιφνίων στις πρώτες κιόλας μέρες της επανάστασης. .

Αρκετά χρόνια νωρίτερα, το 1971, ο Σ.Σ. πάλι στην εφημερίδα «Σιφναϊκά Νέα» (τεύχος Απριλίου) αναφέρεται στα γεγονότα των πρώτων μηνών της επανάστασης του 1821 σε σχέση με τη Σίφνο.

Εκεί προφανώς δεν αναφέρει την μαρτυρία του καπετάν Δημήτρη Κώστα (αφού ακόμα δεν είχε ανακαλυφθεί το έγγραφο) και καταλήγει στο – λανθασμένο όπως λέει ο ίδιος αργότερα – συμπέρασμα ότι «η Σίφνος δεν βγήκε επίσημα στον πόλεμο κατά το 1821» αλλά αργότερα, «στις 15 Απριλίου 1822».

Εκείνο όμως που είναι ενδιαφέρον στο άρθρο αυτό είναι ότι ο Σ.Σ. παραθέτει (για πρώτη φορά και χωρίς συγκεκριμένες παραπομπές) την αλληλογραφία ανάμεσα στους προκρίτους των Υδραίων και σε Σιφνιούς υποστηρικτές της επανάστασης, κατά το δίμηνο Απριλίου – Μαΐου 1821.

Περισσότερα, για το ίδιο θέμα και με  πολλές αναφορές στις ιστορικές πηγές, παρουσιάζει αργότερα ο ίδιος στα «ΣΙΦΝΙΑΚΑ», τ. ΚΕ΄ (2017), όπου και παραπέμπουμε τους αναγνώστες για περισσότερες πληροφορίες.

Τη πρώτη επιστολή αποστέλλουν οι Υδραίοι όχι μόνο προς τους Σιφνιούς (“προς τους ομογενείς Έλληνας των Κυκλάδων Νήσων») στις 16 Απριλίου, και με αυτήν αναγγέλλουν την έναρξη του ξεσηκωμού και ζητούν από τους Κυκλαδίτες «να συντρέξουν με όλες τους τις δυνάμεις τον αγώνα».

Όμως στη Σίφνο η επιστολή αυτή δημιουργεί πολλά προβλήματα, διότι, ενώ φαίνεται ότι λαός είναι έτοιμος για εξέγερση, ντόπιοι προύχοντες, με προεξάρχοντες τους Μπάο και Μάτσα (πρόξενους Αγγλίας και Γαλλίας) αντέδρασαν στην όποια επαναστατική προοπτική επηρεάζοντας μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

Δεύτερη επιστολή είναι η απαντητική επιστολή της «κοινής καγκελαρίας της Νήσου Σίφνου» προς τους Υδραίους στις 23 Μαΐου (40 σχεδόν ήμερες μετά). Την επιστολή μεταφέρει στην Ύδρα ο Ιωάννης Πρόκος και σε αυτή οι Σιφνιοί, έχοντας μάλλον (και προς το παρόν, όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια) ξεπεράσει τις όποιες αντιδράσεις, αναφέρουν ότι είναι πρόθυμοι για την όποια βοήθεια.

Στην τρίτη επιστολή, στις 27 Μαΐου,  οι Υδραίοι απαντώντες αναφέρουν ότι «με δυσαρέσκειαν άκραν παρατήρησαν ότι δεν ηδυνήθησαν (σ.σ. οι Σιφνιοί )  να κάμουν την ΠΑΡΑΜΙΚΡΑΝ ΕΙΣΦΟΡΑΝ εις το γένος εξ αιτίας στασιαστών τινων συμπατριωτών τους» (τα κεφαλαία δικά μας).

Σημείωση, ίσως σημαντική. Τις 2 πρώτες επιστολές ο Σ.Σ. παραθέτει ξανά στην «Ιστορία της Σίφνου», το 2014 (σελ. 242-244), αλλά δεν αναφέρει καθόλου την τρίτη…

Μετά τα παραπάνω, δημιουργεί, τουλάχιστον, ερωτηματικά το γεγονός ότι οι Υδραίοι χαρακτηρίζουν μηδενική την συνεισφορά των Σιφνίων, τη στιγμή που ήδη 150 Σιφνιοί, υπό τον Ν. Χρυσόγελο,  έχουν περάσει από την Υδρα και ήδη συμμετέχουν ενεργά στον αγώνα!

Θα μπορούσε εδώ κάποιος να ισχυριστεί ότι με το "εισφοράν" οι Υδραίοι εννοούν οικονομική βοήθεια - και, ίσως, δεν θα είχε άδικο. Αλλά και πάλι! Όταν απευθύνεσαι σε ένα νησί, που έχει ήδη στείλει στον αγώνα 150 αγωνιστές, η έλλειψη οικονομικής βοήθειας δεν είναι το πρώτο πράγμα για το οποίο το κατηγορείς!

Υπάρχει ακόμα μια πληροφορία (Κυκλαδικό Φως, 22/4/2021 – δυστυχώς χωρίς παράθεση πηγής) ότι την 1^η Μαΐου άλλοι 150 Σιφνιοί είχαν προστεθεί στις ένοπλες δυνάμεις του αγώνα!

Η ίδια πληροφορία δημοσιεύτηκε και στα «ΣΙΦΝΑΪΚΑ ΝΕΑ» στα φύλλα Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2021. Δυστυχώς η δική μας έρευνα σε ιστορικές πηγές δεν απέδωσε καρπούς για την επιβεβαίωση της συγκεκριμένης πληροφορίας.

Είτε όμως ήταν 300 οι Σιφνιοί (ανεπιβεβαίωτο), είτε ήταν 150 (μαρτυρία Δ. Κώ(ν)στα) το ερώτημα παραμένει:

Είναι δυνατόν να αγνοούσαν τέτοια γεγονότα οι Υδραίοι; Μήπως άλλες σκοπιμότητες τους οδήγησαν στην υποβάθμιση αυτης της τόσο σημαντικής και ουσιαστικής συμμετοχής της Σίφνου στην Επανάσταση;

Ή μήπως όχι;

Θα επανέλθουμε γιατί η (αμιγώς) ιστορική έρευνα συνεχίζεται…

Α.Μ.Γ.